یادداشتی درباره سریال «سرِ نخ» ساخته کیومرث پوراحمد که این روزها از آی‌فیلم فارسی پخش می‌شود را در این گزارش بخوانید.
به گزارش آی‌فیلم، یکی از عوامل جذابیت آثار نمایشی پلیسی- معمایی، ورای پیچیدگی‌ها و گره‌های درگیرکننده داستان، ویژگی‌ها و خصوصیات اخلاقی و رفتاری کاراکتر اول اثر شامل پلیس یا کارآگاه خصوصی است. مجموعههای پلیسی- معمایی مطرح و پرمخاطب در دنیا بخش مهمی از جاذبه های خود را مدیون کاریزمای قهرمان اصلی هستند. برای مثال، کاراکترهای اصلی فیلم‌ها و سریال‌هایی که با نگاه یا محوریت قصه‌های آگاتا کریستی ساخته شده‌اند، عموماً علاوه بر تیزهوشی و نکته سنجی فوق العاده، از یک سری خصوصیات اخلاقی عمدتاً با سویه طنازانه و شوخ طبعانه هم بهره می برند. به عنوان نمونه‌های شاخص چنین شخصیت‌هایی می توان هرکول پوآرو و خانم مارپل را مثال آورد. در دیگر کاراکترهای این چنینی مانند شرلوک هلمز هم می توان رگه هایی از رفتارهای طنازانه را رویت کرد. این قاعده حتی درباره برخی کارآگاهان پلیس که بالفطره و به واسطه مقتضیات شغلی، رفتارهای جدی‌تری دارند هم صدق می کند؛ مثالش کمیسر ناوارو.
مداقه‌ای بر سریال‌های پلیسی- معمایی که تا به امروز در تلویزیون ایران ساخته و پرداخته شده، موید این مطلب است که بیش و کم، تمامی کاراکترهایی که به عنوان قهرمان اصلی، نقش محوری را در بازکردن گره‌ها و پرده برداشتن از جنایات ایفا کرده‌‌اند، نه تنها از طنازی کلامی و رفتاری بی بهره بوده‌اند که حتی، از آن سوی بام افتاده و اخلاق و منشی به شدت جدی و خشک داشته‌‌اند. در این میان اما، یک استثنا وجود دارد و آن هم سریال «سرِ نخ» به کارگردانی کیومرث پوراحمد است. امیرحسین اوصیا به عنوان کاراکتر اول این سریال نه تنها همچون اسلاف خود، خشک و جدی و عصا قورت داده نیست که قضا را ببین، خونسرد است و آرام، با طنازی های منحصر به فرد و خاص.
پوراحمد در مقام نویسنده و کارگردان سریال «سرِ نخ» در کنشی هوشمندانه و خلاقانه، با انتخاب لهجه اصفهانی برای شخصیت اول سریالش و خصوصیات اخلاقی مردم این دیار که به طنازی و نکته سنجی شهره‌اند، به امیرحسین اوصیا وجوهی شیرین و خودمانی بخشیده است، با این هدف که مخاطبان، این پلیس طناز اصفهانی را از خودشان بدانند و بیشترین همراهی و همذات پنداری را با او داشته باشند. پوراحمد برای ایفای نقش این کارآگاه هم به سراغ جهانبخش سلطانی رفته که ذاتاً یک اصفهانی اصیل است و تحت لهجه‌اش حتی در نقش آفرینی‌های جدی هم قابلیت رصد دارد. سلطانی هم در ایفای این نقش سنگ تمام گذاشته و انصافاً یکی از بهترین بازی‌هایش در تلویزیون را به نمایش گذاشته است.
کارگردان مجرب و کارکشته تلویزیون و سینمای ایران در مسیر ایرانیزه کردن پلیس سریالش، در طراحی لباس و جزئیات هم چنین ملاحظه‌‌ای را داشته است. اوصیا برخلاف بسیاری از کارآگاهان سریال‌های پلیسی- معمایی ایرانی مثلا «کارآگاه علوی» با بازی احمد نجفی و حتی سرگرد امیری سریال «کلانتر» با نقش آفرینی ایرج نوذری، نوع پوشش و لباسش هم کاملاً ایرانی است و نه پالتو بلند می پوشد و نه کلاه شاپو بر سر می گذارد و نه همیشه کلت بندی بر شانه دارد. کارآگاه سریال «سرِ نخ» انسانی خونسرد و شوخ طبع است که البته در کار خود تبحر دارد و به وقتش مو را از ماست می کشد، بدون رفتارهای گل درشت و اداهای از قاب بیرون زده.
این کارآگاه ایرانی البته بسان همه کاراکترهای مشابه‌‌اش، دستیاری هم دارد که از نظر شخصی و رفتاری به نوعی در نقطه مقابل او قرار می گیرد. مصطفی نجم به عنوان دستیار اوصیا جوانی جدی، آداب‌دان و مأخوذ به حیا است که هر چند در اوان کار با شوخ طبعی میانه چندانی ندارد؛ اما در ادامه، به شدت تحت تاثیر شخصیت رییسش قرار می گیرد و هر چه از قصه می گذرد، بیشتر به خصوصیات اخلاقی او نزدیک می شود. اوصیا و مصطفی برخلاف آنچه که پیش از «سرِ نخ» دیده‌ایم، نه تنها رابطه صرف رسمی و نظامی با هم ندارند و ارتباط کلامی‌شان در حد بله قربان و اصطلاحات پلیسی خلاصه نمی شود که اتفاقاً بسیار صمیمی هستند و روابطی دوستانه و خارج از مناسبات خشک و جدی کاری دارند. این کارآگاه و دستیار ایرانیزه شده‌اش، ترکیبی دلچسب و جذاب را در پیش روی مخاطبان سریال «سرِ نخ» قرار می دهند و یکی از بهترین زوج‌های پلیسی سریال‌های وطنی را می آفریند.
شخصیت پردازی خلاقانه و متناسب با روحیات مخاطب، تنها نقطه قوت سریال «سرِ نخ» به شمار نمی رود که قصه‌های هر قسمت از این مجموعه، به لحاظ سویه معمایی و برخورداری از امتیاز درگیر کردن فکر و ذهن بیننده با داستان هم به قدر کفایت جذاب است و می تواند مخاطب را تا یافتن سرِ نخ و پیدا کردن عامل یا عاملان جنایت با خود همراه نگه دارد. حضور کاراکتر مادر اوصیا با بازی به یادماندنی مرحومه پروین‌دخت یزدانیان و پرداختن به زندگی خصوصی و مشکلات خانوادگی این کارآگاه هم به جذابیت‌های سریال «سرِ نخ» افزوده است.
کیومرث پوراحمد نقش‌های اصلی هر قسمت از سریالش را که جداگانه از قصه‌های مجزا برخوردار هستند، به بازیگران توانمندی سپرده است که نقش آفرینی‌های برخی از آنها همچنان در خاطر جمعی مخاطبان تلویزیون به یادگار مانده است. برای مثال، بازی رضا کیانیان و محمدرضا فروتن در قسمت‌هایی که حضور دارند بی نظیر و به شدت تاثیرگذار است.
سریال «سرِ نخ» از جمله مجموعههای نمایشی تلویزیون به شمار می رود که با وجود گذشت نزدیک به ۲۵ سال از ساخت و نمایش اولیه‌اش از شبکه اول سیما همچنان اثری جذاب و برخوردار از جاذبه‌های فراوان است. سریال کیومرث پوراحمد نه تنها در نمایش اولیه در سال ۱۳۷۵ که در بازپخش‌های بعدی از جمله آخرین‌اش در شبکه آی‌فیلم با استقبال مخاطبان مواجه شده است. امیدواریم حال که قرار است سری دوم این سریال ساخته شود، همه ملاحظات لحاظ گردد تا علاوه بر زائل نکردن یاد و خاطره فصل اول، اثری تماشایی در سری دوم تدارک دیده و به علاقه‌‌مندان آثار پلیسی- معمایی تقدیم شود.
این روزها تماشای سریال «سرِ نخ» را از شبکه آی‌فیلم از دست ندهید. دستپخت کیومرث پوراحمد همچنان خواستنی و دیدنی است.
به قلم محسن محمدی برای باشگاه خبرنگاران جوان
بیشتر بخوانید:
دانلود و مشاهده سریال «سرنخ»
سرهنگ "اوصیا" کیست و در چه سریال‌هایی بازی کرده است؟
ا.ا/ ط ه
