نقد فیلم سینمایی هفته: بلوف

نقد فیلم سینمایی «بلوف» به کارگردانی ساموئل خاچکیان که پنجشنبه هفته گذشته از آی‌فیلم فارسی پخش شد را در این گزارش بخوانید.

به گزارش آی‌فیلم، بلوف حاصل همکاری علی شاه حاتمی و کارگردانی ساموئل خاچیکیان است. کارگردانی که به واسطه ساخت فیلم هایی ترسناک و پرتعلیق به هیچکاک ایرانی مشهور شده بود؛ گرچه بلوف شباهتی به این جنس از آثارش نداشت. بلوف یک خسرو شکیبایی متفاوت داشت. او این بار در یک نقش منفی در شمایل یک متخصص باز کردن گاو صندوق ظاهر شد و اساسا فیلم بر محور قصه او می چرخد.

رسول (با بازی زنده یاد خسرو شکیبایی) پس از آزادی از زندان به خواهرش مریم قول می دهد که دیگر به دنبال کارهای خلاف نرود. مریم بیمار است و رسول قادر نیست هزینه‌ مداوا و عمل جراحی او را تأمین کند. شاهرخ کبیری و همسرش سرپرستی گروهی را به عهده دارند که درصدد هستند یک قرآن قدیمی را از یک گاو صندوق الکترونیکی بربایند و از کشور خارج کنند. آنها رسول را، که در گشودن گاو صندوق تخصص دارد، به همکاری دعوت می کنند و او موفق می شود گاو صندوق را بگشاید. اما سارقان او را مجروح و در خیابان رها می کنند. رسول به بیمارستان برده می شود و در آنجا با سرگرد ایمانی، افسر آگاهی و مأمور رسیدگی پرونده، آشنا می شود. رسول با سرگرد ایمانی همکاری می کند، تا این که خبر می رسد شاهرخ و همکارانش مریم و خاله رسول را به گروگان گرفته اند. سرگرد ایمانی و رسول با کمک یکی از همکاران شاهرخ به مخفی‌گاه آنها راه پیدا می کنند و پس از درگیری، شاهرخ و همکارانش را دستگیر می کنند.

در واقع بلوف در بستر یک درام خانوادگی و اجتماعی به روایت قصه ای معمایی دست می زند که البته آن را می توان در ذیل «ژانر سرقت» هم قرار داد. ضمن اینکه ردپای ساموئل خاچیکیان در خلق موقعیت های پر اکش تعقیب و گریزش هم کاملا پیداست؛ گرچه بلوف در کارنامه او در کنار فیلم هایی مثل «چاوش» و «مردی در آینه» به عنوان فیلم های ضعیف او شناخته می شود. او که همواره به ساخت فیلم های معمایی می پرداخت و به همین دلیل هم شهرت یافت، نتوانست در این سه فیلم، فضای معمایی لازم را خلق کند. در واقع معماهای خاچیکیان در این فیلم از مدت ها قبل حل شده و دیگر جذابیتی برای مخاطبان نداشت که در کنار آن باید از بازی های اغراق شده مهشید افشارزاده و رضا رویگری در نقش های اصلی فیلم یاد کرد.

بیشتر بخوانید:

مرور خاطرات خسرو شکیبایی در بلوف

اولین تصویر از فصل جدید پایتخت

این اتفاق نیز به شکلی خفیف تر در رابطه با «بلوف» حتی با حضور گرم و دلنشین خسرو شکیبایی در نقش اصلی رخ داد. در اینجا نیز مخاطب جلوتر از قهرمان داستان حرکت کرده و خیلی زود سر از معماهای فیلم در می آورد؛ با این حال به دلایل ذکر شده در بالا، تا پایان سرجای خود می نشیند.

در واقع «بلوف» آخرین فیلم ساموئل خاچیکیان است که خودش هم از ساخت آن رضایت نداشت که بخشی از آن به بیماری و مشکلاتی که برایش پیش آمد هم ربط داشت. واقعیت این است که ساموئل خاچیكیان به جهت دغدغه اش در مورد فیلم های جنایی، دلهره آور و تعلیق آمیز عناصر شاخصی از سینمای پلیسی را در آن فیلم ها به كار گرفت كه به نوعی زمینه ساز ژانر پلیسی در سینمای ایران شد؛ اما خودش نتوانست در «بلوف» آنچه که از یک فیلم پلیسی انتظار می رود و خودش هم انتظار داشت، دربیاورد.

«بلوف» همان پیچیدگی ها و فضاها و موقعیت های معمایی سینمای خاچیکیان را دارد؛ اما به دلیل اینکه ظرایف و جزیی‌نگری لازم در فیلمنامه و شخصیت پردازی را ندارد، نتوانست مثل بسیاری از فیلم های او پر مخاطب شود. در واقع کارگردان فیلم عقاب ها که تاکنون عنوان پرفروش ترین فیلم تاریخ سینما را دارد، نتوانست مخاطب را در فیلم بلوف با خود همراه کرده و راضی نگه دارد. شاید در كمتر فیلم پلیسی سینمای ایران بتوان تا این حد رعایت قواعد ژانر و قوانین دیرین سینمای پلیسی را یافت.

ساموئل در فیلم های پلیسی‌اش سعی می كرد علاوه بر به‌كارگیری الگوهای آشنا، طبق رسم همیشگی‌ اش بدعت های نوینی نیز به كارگیرد كه خود هر كدام برای سینمای ایران و فیلم های پلیسی‌اش الگو شدند. الگویی كه از همان سال های دور در سینمای ایران جریان ساخت و بسیاری از سینماگران و فیلمسازان، بدعت های او را در فیلم هایشان به كار گرفتند. اما بلوف نمی تواند مصداقی از این سینما باشد.

قطعا اگر خاچیکیان یک یا دو دهه قبل تر از دهه هفتاد این فیلم را ساخته بود، می توانست فیلم بهتری بسازد؛ اما کهولت سن و بیماری، مجال این کار را به او نداد. بلوف گرچه فیلمنامه محکمی ندارد؛ اما بیشتر از اجراهای بد و بازی های ضعیف خود ضربه می خورد و پایین تر از هوش مخاطب حرکت می کند. با این حال نباید بازی خوب خسرو شکیبایی را نادیده گرفت و فراموش کرد. حضور او در فیلم برگ برنده آن است؛ گرچه از این برگ برنده برای ساخت بهتر فیلم استفاده نشد.

به قلم سید رضا صائمی برای وب‌سایت آی‌فیلم فارسی

ا.ا/ ط ه