محمد فیلی هنوز هم معروف ترین شمر تلویزیون و سینمای ایران است. او با بازی در نقش شمر بن ذی الجوشن در سریال «مختارنامه» یکی از تجربه های سخت و پرچالش عمر هنری اش را از سر گذرانده است. این بازیگر که با سریال «روزی روزگاری» و در شمایل کاراکتر «بسیم بیگ» به شهرت رسید، با نقش شمر در مجموعه مختارنامه به نوعی نام خود را برای همیشه جاودان کرد. قبول بازی در نقش شمر به عنوان شقی ترین اشقیای صحرای کربلا، ریسک بالایی را می طلبید که فیلی آن را پذیرفت و در قالب این کاراکتر منفور جلوی دوربین داوود میرباقری رفت. فیلی می گوید که در ابتدا در پذیرش نقش شمر مردد بوده و در نهایت هم آن را با اکراه پذیرفته است.
او البته تاکید می کند که از ایفای نقش های منفی استقبال می‌کند اما شخصیت شمر آنقدر در نزد مردم منفور و سیاه است که نگران بوده بازی در قالب این شخصیت، با واکنش ها و بازخوردهای منفی جامعه مواجه شود. این بازیگر اما، از نتیجه کارش در مختارنامه راضی است و تاکید دارد که مردم و منتقدان هم از بازی او احساس رضایت داشته اند.
فیلی انتخاب بازیگران خوب برای ایفای نقش های مختارنامه را دلیل اصلی جذابیت این سریال بر می شمرد و در عین حال، متن روان فیلمنامه را نیز از دیگر عوامل ماندگاری آن ذکر می کند.
به بهانه پخش سریال مختارنامه به سراغ محمد فیلی بازیگر نقش شمر بن ذی الجوشن در این مجموعه نمایشی رفتیم و با او درباره حضور و نقش آفرینی اش گفت و گویی داشته ایم.
سختی‌های گریم شمر در مختارنامه
میان بسیم بیگ سریال روزی روزگاری تا شمر بن ذی الجوشن مختارنامه سال ها فاصله است. چگونه از کاراکتر شوخ و شنگ بسیم بیک به شخصیت منفور و سیاهی همچون شمر رسیدید؟
همیشه از نقش های متفاوت استقبال کرده ام حتی اگر منفی باشند. یک بازیگر دوست دارد همه نقش ها را تجربه کند و توانایی های خودش را بسنجد و اتفاقاً این موضوع با نقش های منفی میسرتر است. البته نقش شمر واقعا خاص و عجیب بود. روزی که آقای میرباقری مرا به دفتر خود دعوت کردند و این نقش را پیشنهاد دادند واقعا تعجب کردم.
از اول قرار بود شما نقش شمر را بازی کنید؟ منظورم این است که قبل از شما به بازیگر دیگری پیشنهاد نشده بود؟
نه. آقای میرباقری گفت که از همان ابتدا فقط تو را برای نقش شمر در نظر داشتم.
شمر بن ذی الجوشن منفی ترین اشقیای واقعه عاشورا است و بی گمان منفورترین شان. هنوز هم می بینیم که در جریان شبیه خوانی ها هستند کسانی که به تعزیه خوان شمر حمله می کنند. یعنی این شخصیت تا این حد در میان مردم نفرت بر انگیز است. برای پذیرش نقش واهمه‌ای از این بابت نداشتید؟
اصولاً نقش شمر را خیلی با اکراه پذیرفتم. طبیعی است که یک بازیگر نقش های متفاوتی را در طول زندگی هنری اش تجربه کند اما شمر خیلی منفور است. در ابتدا هم نمی خواستم نقش این فرد را بازی کنم اما بعد به این نتیجه رسیدم که اتفاقاً شاید فرصت خوبی باشد تا نقشی متفاوت و جدید را تجربه کنم. شمر برای خود من هم نفرت برانگیز است. یک کاراکتر به شدت سیاه که هرچه از او در مختارنامه می بینیم فقط خباثت و شقاوت است. هر چند ما بازیگر هستیم و فقط نقش بازی می کنیم اما پیش بینی می کردم که ممکن است پس از پخش سریال با واکنش ها و بازخوردهای منفی هم مواجه شوم.
آیا این اتفاق برای شما افتاد؟
بله اما نه آنقدر شدید که باعث آزارم شود. پیش می آمد که گاهی در خیابان گلایه می کردند یا مثلاً وقتی در جمعی وارد می شدم به شوخی می گفتند شمر آمد!!
نگران نبودید که با ایفای کاراکتر شمر بن ذی الجوشن در قالب نقش های منفی کلیشه شوید و دیگر کمتر کارگردانی بخواهد یک نقش مثبت را به شما بسپارد؟
به شخصه و به عنوان بازیگر اصلاً اعتقادی به این ندارم که اگر بازیگری نقش منفی بازی کند پس باید در همین نقش بماند اما متاسفانه معمولا این اتفاق می افتد. تا مدت ها پس از مختارنامه نقش مثبت به من پیشنهاد نمی شد. مقداری هم از این بابت نگران بودم که مبادا مردم دیگر مرا در نقش دیگری نپذیرند.
بازی در نقش شمر چه دشوارهایی داشت و چگونه به این کاراکتر نزدیک شدید؟
وقتی قرار شد نقشش را بازی کنم با خودم قرار گذاشتم که در کار چیزی کم نگذارم. به هر حال باید بی رحمی و سنگدلی این شخصیت را به نمایش می گذاشتم. هر چه داشتم رو کردم تا یک شمر منفور را به مردم نشان دهم، با وجودی که خودم آدم رقیق القلبی هستم و ایفای نقش شمر اصلاً آسان نبود.
از نتیجه کار خودتان راضی هستید؟
بله، همین قدر که افرادی در کوچه و خیابان مرا می دیدند و گلایه می کردند یعنی از پس نقش برآمده ام و شمر را آنگونه که باید و شاید نشان داده ام. در واقعه عاشورا اشقیای زیادی حضور داشته اند اما شمر بن ذی الجوشن منفورترین و البته سرشناس ترین آنهاست. نه فقط مردم، که اکثر منتقدان هم شمر مختارنامه را قابل باور می دیدند و از بازی من تمجید می کردند.
خودتان قبل از بازی در سریال مختارنامه چقدر با زندگی و سرگذشت شمربن ذی الجوشن آشنا بودید؟
اطلاعات من هم مثل عامه مردم بود؛ در حد این که شمر با امام حسین(ع) جنگیده و ایشان را به شهادت رسانده است. اصولاً در کتب تاریخی هم فقط یک سری کلیات از این شخصیت موجود است ولی درباره جزئیات زندگی او اطلاعات خاصی در دست نیست. طبیعی است بخشی از ابعاد کاراکتر شمر که در مختارنامه می بینیم، حاصل شخصیت‌پردازی نویسنده و کارگردان سریال باشد.
شمر مختارنامه چقدر به لحاظ تاریخی واقعی تطابق دارد و به او نزدیک است؟
خیلی زیاد. کلیت نقش کاملاً شبیه آن چیزی است که درباره این فرد در تاریخ آمده.
به عنوان یکی از بازیگران اصلی مختارنامه دلایل جذابیت و ماندگاری این سریال را در چه می بینید؟
به نظرم آقای میرباقری بازیگران خیلی خوبی را برای این سریال انتخاب کرده بودند که مناسب نقش‌ها بودند. دیگر نقطه قوت این سریال قصه و متن جذابش است. دیالوگ های سریال سنگین و ثقیل نیست و هم اجرایش برای بازیگر و هم درکش برای مخاطب دشوار به نظر نمی رسد. فیلمنامه مختارنامه متن روانی دارد. نقش آقای میرباقری را هم نباید در این میان فراموش کرد.
چه مدت درگیر بازی در مختارنامه بودید؟
تصویربرداری سکانس های من نزدیک به ۶ سال طول کشید.
سریال مختارنامه را از شبکه آی فیلم دنبال می کنید؟
اگر فرصت داشته و در خانه باشم تمام بازپخش های مختارنامه را می بینم.
این روزها مشغول چه کاری هستید؟
در فیلم سینمایی« هولیا» به کارگردانی مرتضی آتش زمزم بازی می کنم که یک کار کمدی است.
(مصاحبه کننده: زهرا صلواتی)
